|
©Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi
|
|
|
|
|
|
Gürcütepe |
|
|
Çizimler için tıklayın...  |
Fotoğraflar için tıklayın...  |
|
Türü:
|
Höyük |
|
Rakım:
|
530 m |
|
Bölge:
|
Güneydoğu Anadolu |
|
İl:
|
Şanlıurfa |
|
İlçe:
|
Merkez |
|
Köy:
|
Gürcütepe |
|
Araştırma Yöntemi:
|
Kazı |
|
Dönem:
|
Çanak Çömleksiz |
|
|
|
  |
|
| Yeri: Şanlıurfa il merkezinin 4 km güneydoğusunda; Gürcütepe Köyü yakınında yer alan bu höyüklere il merkezinden Gürcütepe köyüne ulaşan yol ile gitmek mümkün olmaktadır. |
| Konumu ve Çevresel Özellikleri: Gürcütepe olarak anılan höyükler; Harran Ovası'nın başlangıcında; doğu-batı istikametinde yanyana dört tepeden müteşekkil bir höyük dizisidir. 1:100.000 ölçekli haritada gösterilmeyen bu yayvan tepelerin birbirinden ayırtedilmesi için kazıyı yürütenler tarafından bu höyüklere Gürcütepe I; Gürcütepe II; III ve IV şeklinde romen rakkamları verilmiştir. Kent merkezi yakınlarındaki karstik araziden doğan (olasılıkla Sırrın Dere) küçük bir dere boyunca sıralanan bu höyüklerden; Gürcütepe II höyüğü 8 m yükseklikte; 200 m çapındadır. Diğer höyükler hakkında henüz bir bilgi verilmemektedir. |
| Tarihçe: |
| Araştırma ve Kazı: Gürcütepe höyükleri; ilk kez Şanlıurfa iline bağlı Kazane Höyük'te çalışan Türk ve Amerikan kazı ekibi tarafından tespit edilmiştir. Batı-doğu doğrultusunda sıralanan dört höyükten biri olan Gürcütepe II'de; 1995 yılında İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü'nden H. Hauptmann ve Şanlıurfa Müzesi Müdürü A. Mısır; Almanya Heidelberg Üniversitesi Tarihöncesi Enstitüsü'yle ortaklaşa kazı çalışmalarına başlamıştır. Gürcütepe II'deki kazı; tepenin kuzey yamacında açılan açmalarla 1995 ve 1996 yıllarında sürdürülmüştür [Schmidt 1996:3]. Tüm höyüklerde yoğun ve sistemli bir yüzey araşırması gerçekleştirilmiştir. |
| Tabakalanma: Gürcütepe höyüklerinden yalnızca Gürcütepe I'de Neolitik çanak çömlek bulunmuştur; diğerleri Çanak Çömleksiz Neoilitik Çağ yerleşmeleridir [Schmidt 1995:9; Schmidt-Beile Bohn 1996:10]. İlk iki yıllık kazı ile Gürcütepe II'deki Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ tabakalarının şimdilik en az 4 m kalınlığında olduğu saptanmıştır. Sürmekte olan kazılarda henüz ana toprağa inilemediği gibi tam ve kesin bir tabakalanma ortaya çıkarılamamıştır. Üstten itibaren 2 tabaka/yapı katı tespit edilmiştir. |
| Buluntular: Mimari: Gürcütepe II'nin üst tabakasında üç büyük dörtgen planlı yapı bulunmuştur. İkisi taş temelli ya da subasmanlıdır; üst kısmı kil topakları (pisé?) ile yapılmıştır; üçüncüsünde ise taş temel yoktur. Duvar kalınlığı 140 cm'yi geçen yapıda ortostad olarak kullanıldığı yorumlanan taş levhalar bulunmuştur. Olasılıkla bu yapı oturmak için değil özel bir işlev için inşa edilmiştir. Bu yapının ait olduğu tabaka yontma taş endüstrisi açısından Çayönü'nün büyük odalı yapılar evresi ile çağdaştır. Alttaki tabakada; içinde yanmış yapı öğeleri bulunan dolgunun pisé tekniğinde inşa edilmiş duvarları olan bir başka yapı evresini örttüğü tespit edilmiştir. Çanak Çömlek: Gürcütepe I dışında diğer höyüklerde çanak çömlek parçaları ele geçmemiştir. Yontma Taş: Tüm tepelerde zengin çakmaktaşı ve obsidiyen yontma taş alet ve artıkları toplanmıştır. Çakmaktaşı ve obsidiyen hammaddeli endüstrinin en belirgin özelliği; çakmaktaşından yapılmış Byblos uçları ile Çayönü aletleri olarak bilinen obsidiyenden yapılmış aletlerdir [Schmidt 1995:9; Schmidt-Beile Bohn 1996:10; Gerber 1996:43]. Sürtme Taş: Gürcütepe II'de bulunan yüksek kalitede sürtme taş aletler arasında taş kaplar; kireç taşından yapılmış heykelcikler vardır. |
| Kalıntılar: |
| Yorum ve tarihleme: Tüm höyüklerde Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'ın varlığı kesindir. İçlerinden I no'lu höyükte; yüzey toplaması sırasında az sayıda çanak çömlek parçasının bulunuşundan; bu tepede Çanak Çömlekli Neolitik Çağ'a ait bir yerleşmenin var olduğu belirtilmektedir. Gürcütepe II'deki özel; belki de dinsel yapı; halk yapıları ile birlikte; Harran Ovası'nın bilinen ilk Neolitik yerleşmelerinden biridir. Dolgusunun kalın oluşu; altta Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'ın ilk evrelerine tarihlenebilecek tabakaların da var olduğu ümidini vermektedir. Gelecek yıllarda burada ve diğer höyüklerde yapılacak kazılar; birbirleri ile ve yakınlarda yer alan Göbeklitepe ile bu yerleşmeler arasındaki ilişkileri ortaya çıkaracaktır. |
